É si lavi …

Dépi toupiti, an toujou tann sé granmoun la di, « lavi sé on fanm fòl ». An grandi é mizi-a-mizi, an konpwann i pa si fòl ki sa. Lavi sé kon moun i vivan. É kon nou, i ka viv vi a’y atètipo, i ka révé jan i pé.

Dé jou an ka sizé tousèl anba on pyébwa, pou vwayajé jan an pé épi’y. kèsyon si kèsyon, an toujou ka kalkilé.

É si lavi té on koulè ? I té’é jòn kon lò, pas lavi sé on richès pou sa i tini ‘y. Lè ou trapé’y i ka pòspéré jiktan Bazil pasé. Misyé lasa pa jan présé, sé rèsiklaj i ka fè. Ayen pa’a pèd an lanmen a’y. Sa i pwan la, i ka mété’y a nèf pou on dòt pé sèvi épi’y.

É si lavi té on manjé ? A ! i té ké on bon soup a jiwòmon pou ban nou fòs é kouraj vansé, ay pli lwen. Fò pa nou lésé lavi pwan lanmen asi nou. Sé an moman lasa, sé moun avan la té ka di i té on fanm fòl. Mé ayen pa la, si nou lésé’y alé, sé nou ki ké pèd tèt an nou.

É si lavi té on fanmi ? Zanfan a’y té’é viv an syèl la pou véyé anlè nou toulongalé. Yo té ké zanj pou pwotéjé nou. Moun pa té’é ka li oroskòp ankò, kakwè té’é ay chèché on dòt travay pou fè, dòktè pa té ké swagné moun mé yenki biten a lavi : chèz, tab, kouch… tou sa nou té’é sèvi épi’y pou viv.

É si lavi té on pawòl ? An pa ka kwè i té’é ka palé onlo, pas twòp pawòl ka pòté dézòd, bon jan dézòd… Mwens pawòl, plis lapè. Nou té’é aprann pé é richès a langaj a’y.

An ka pèd an vwayaj lasa. Pa pè ou toujou ka wouviré an lavi a’w.

On lavi nou pa’a pwan tan enmé. Épi sé lè nou pé pa ankò, lè lanmò pasé nou ka vwè valè a’y. Sé konsa moun yé… yo ka enmé sa yo té ni. Pas sa yo ni sé ayen :

É si lavi té ka palé ? I té’é di nou jan pou nou pran’y.

Sèwvàn

Latilyé Maké ansanm, avril 2022